مفهوم بالشتک گذاری در انفجار چیست؟

روش انفجاری بالشتک گذاری یا Power Deck Blasting به تکنیکی گفته می شود که در آن به جای پر کردن تمام طول چال با مواد منفجره، بخشی از چال با یک فضای خالی یا ماده ای بی اثر مانند هوا، پلاگ پلاستیکی یا کیسه های شن پر می شود. این فضای خالی یا بی اثر را بالشتک می نامند. در این روش، انرژی حاصل از انفجار به شکلی مؤثر تر و هدفمند تر در سنگ توزیع می شود زیرا بخش بالایی یا میانی چال که مواد منفجره ندارد مانند یک تقویت کننده عمل کرده و باعث انتقال بهتر انرژی به بخش پایین تر می شود.

جهت بررسی تجهیزات معدن کلیک کنید.

تاریخچه و کاربرد روش انفجاری بالشتک گذاری در ایران

نخستین کاربرد ثبت شده این روش به سال ۲۰۰۴ در یکی از معادن طلای نوادای شمالی آمریکا باز می گردد. بررسی ها در آن پروژه نشان داد که روش انفجاری بالشتک گذاری توانست مصرف مواد ناریه را تا ۳۱ درصد کاهش داده و هزینه ها را به شکل چشمگیری پایین بیاورد. در ایران نیز این روش برای نخستین بار در سال ۱۳۹۰ در معدن سیمان صوفیان تبریز پیاده سازی شد. نتایج موفقیت آمیز این آزمایش سبب شد تا معادن بزرگ تری مانند چادرملو، گل گهر، مس سرچشمه و بسیاری دیگر نیز به استفاده از این تکنیک روی آورند.

اجزای تشکیل دهنده روش انفجاری بالشتک گذاری

برای اجرای این روش، از ابزاری به نام پلاگ استفاده می شود که شامل یک کلاهک پلاستیکی انعطاف پذیر و پایه ای از جنس چوب یا پلاستیک است. پس از ریختن مقداری سنگدانه روی چاشنی اول، این پلاگ به داخل چال وارد می شود و فضای خالی یا بالشتک انفجاری را ایجاد می کند. در زمان انفجار، این پلاگ به سمت پایین حرکت کرده و انرژی انفجار را به لایه های پایین تر منتقل می کند. این سیستم مانند یک پیستون عمل کرده و سبب می شود سنگ ها در قسمت پایینی بهتر شکسته شوند.

مزایای فنی و زیست محیطی روش انفجاری بالشتک گذاری

روش انفجاری بالشتک گذاری دارای مزایای متعددی است که آن را به گزینه ای ایده آل برای معادن مختلف تبدیل کرده است:

کاهش مصرف مواد ناریه و هزینه های مربوطه

در روش های سنتی، چال های حفاری به طور کامل با مواد منفجره پر می شوند که نه تنها هزینه بر بودن بلکه گاهی منجر به تولید ریزدانه های بیش از حد نیز می گردد. در روش انفجاری بالشتک گذاری، بخشی از این چال ها با هوای فشرده یا پلاگ پر می شود که جایگزین بخشی از مواد منفجره شده و در نتیجه، مصرف ناریه را بین ۱۶ تا ۳۱ درصد کاهش می دهد.

کاهش هزینه های حفاری

با استفاده از روش انفجاری بالشتک گذاری، می توان تعداد چال ها را کاهش داد یا فواصل چال ها را بیشتر در نظر گرفت، چرا که انرژی انفجار به شکل مؤثر تری پخش می شود. این موضوع سبب کاهش ساعات کاری دستگاه های حفاری، سوخت مصرفی، استهلاک تجهیزات و نیروی انسانی شده و در نتیجه، هزینه حفاری را کاهش می دهد.

افزایش بهره وری بارگیری و حمل

از آنجا که روش انفجاری بالشتک گذاری باعث افزایش یکنواختی و کیفیت خردایش سنگ می شود، بارگیری توسط انواع لودر ها و بیل های مکانیکی با سرعت بیشتری انجام می شود. از طرفی، حجم سنگ های قابل حمل در هر بار افزایش یافته و از تکرار بارگیری های ناقص یا نیاز به خردایش ثانویه جلوگیری می شود. این امر منجر به کاهش هزینه های سوخت، نگهداری ماشین آلات و نیروی انسانی می گردد.

جهت خرید سنگ شکن کوبیت کلیک کنید.

کاهش ریزدانه ها و بهبود عیار محصول

در بسیاری از معادن مانند معادن سنگ آهن و مس، تولید بیش از حد ریزدانه ها باعث کاهش راندمان در کارخانه های فرآوری و افت عیار نهایی می شود. روش انفجاری بالشتک گذاری با کاهش ریزدانه ها باعث افزایش کیفیت ماده معدنی استخراج شده شده و هزینه های بازفرآوری یا اتلاف مواد معدنی ارزشمند را کاهش می دهد.

کاهش هزینه های بازسازی و تعمیرات پس از انفجار

لرزش های شدید ناشی از انفجار های سنتی می تواند به سازه های معدنی، دیواره پله ها یا حتی مناطق مسکونی اطراف آسیب برساند. با کاهش چشمگیر لرزش زمین و هوا در این روش، هزینه های جانبی ناشی از تخریب های ناخواسته، تعمیرات اضطراری یا شکایات حقوقی از سوی مردم یا نهاد های نظارتی به حداقل می رسد.

سخن پایانی

روش انفجاری بالشتک گذاری به عنوان یک تکنیک پیشرفته، توانسته است تحولی در عملیات استخراج معادن ایجاد کند. با کاهش مصرف مواد ناریه، افزایش بازده خردایش، کاهش آثار زیست محیطی و بهبود ایمنی، این روش گزینه ای مناسب برای معادن سطحی و حتی زیر زمینی به شمار می رود. با گسترش تحقیقات و توسعه تجهیزات مرتبط، انتظار می رود استفاده از این تکنیک در سال های آینده فراگیر تر شود و نقش کلیدی در بهینه سازی عملیات معدن کاری ایفا کند.